اصول حاکم بر برنامه ریزی مدرسه”مبنا” (بایدها و نبایدها)
برنامه ریزی مدرسه باید با در نظر گرفتن اصول و مبانی مشخصی صورت گیرد. چون برنامه های این مدرسه از لحاظ ماهیت با سایر برنامه های صرف آموزشی تفاوت دارند. اصولی که در همه ی مراحل برنامه ریزی مدرسه باید نصب العین قرار گیرد عبارتند از:
- اصل تنوع
یکی دیگر از اصول برنامه ریزی در مدرسه، اصل تنوع است. فعالیت های مدرسه ی اغلب به علت کوتاه مدت بودن وظایف آموزشی و تربیتی سنگینی دارند و از آن جا که انگیزه ی مخاطبان نقش اساسی را در موفقیت این برنامه ایفا می کند، تنوع در برنامه ها ضرورت دارد. برای مثال باید بین هر برنامه ی آموزشی یا تربیتی، فعالیت های ورزشی یا تفریحی خاصی گنجانده شود.
- اصل جامعیت
بر اساس این اصل، برنامه ریزی مدرسه باید جامع و گسترده باشد و همه ی فعالیت های مخاطبان را هنگام بیداری، تفریح، آموزش، استراحت و … پیش بینی و زمانبندی کند. چون فعالیت های اردویی بر خلاف آموزش های مستقیم بسیار انعطاف پذیر است؛ امکان انحراف بیشتر در برنامه وجود دارد. از این رو برنامه ریزان باید همه ی اقدامات و فعالیت ها را تعیین کنند تا هیچ برنامه ای خارج از چهارچوب تعیین شده قرار نگیرد. برای مثال مدت زمانِ بازیها، آموزش، استراحت و … باید به طور دقیق تعیین شود. عدم پیش بینی یک فعالیت جزیی ممکن است روند کلی برنامه را دچار اختلال کند.
- ارزشیابی مداوم
ارزشیابی راهی برای تعیین میزان تحقق اهداف هر برنامه ی هدفمندی است.[۱] لذا پیوسته باید از کمیت و کیفیت سخت افزار و نرم افزار مدرسه گزارش های تحلیلی و کتبی تهیه شود، تا در صورت لزوم و به موقع نسبت به اخذ تصمیم های لازم و مناسب برای رفع اشکالات احتمالی و تبدیل نقاط ضعف به قوّت و یا تغییر و تکمیل برنامه ها، اقدام شود.
ارزشیابی در مدرسه فوائد دیگری نیز دارد نظیر:
– شناخت مخاطبین کوشا، علاقه مند و با استعداد و تشویق آنها؛
– تعیین سرفصل های برنامه های آینده در پرتو تجارب پیشین؛
– ارزیابی علایق شرکت کنندگان به برنامه های گوناگون؛
– نظارت بر عملکرد مربیان و اساتید و احیاناً تذکر به آنها در صورت بروز مشکلات احتمالی؛
– رفع اختلاف سلیقه میان مربیان و اساتید و یا کادر اجرایی؛
- اصل نشاط، شادی و روحیه شور؛
مدرسه باید مرکز نشاط و شادی باشد. این اصل باید به شیوه های گوناگون در مدرسه تجلی داشته باشد. شعارهای گروهی و سرودها، یکی از عوامل پدید آورنده این روحیهاند. برگزاری جُنگ، تشویق های اردویی، شوخی های بجا، و … از دیگر ابزارهای شور و نشاط و شادیاند.
- اصل القای ارزشهای اسلامی و مفاهیم مذهبی در تمامی دورهها؛
اسلام باید در تمام برنامه های مدرسه ساری و جاری باشد؛ نه اینکه به کار و زمانی خاص محدود گردد. انتقال ارزش های اسلامی نباید در آموزش های عقیدتی و قرآن و نماز و دعا خلاصه گردد. برخی از مواردی که باید در این زمینه لحاظ شود عبارتند از:
ـ ایجاد فضای سالم دینی جهت پرورش و تربیت اسلامی؛
ـ پرورش روحیه برادری و تعاون؛
ـ برانگیختن حسّ دعوت به خیر و امر به معروف و نهی از منکر؛
ـ ایجاد انگیزه های کافی برای پایبندی به فرمانهای دینی؛
ـ ایجاد زمینه تهذبیت و رشد ویژگی های ارزشمند اخلاقی؛
ـ ایجاد روحیه همکاری و همگامی در فعالیت های مذهبی؛
ـ تقویت روح ایمان و تحکیم مبانی فکری و عقیدتی؛
ـ ترويج برنامه هاي مالي اسلام مثل: وقف، نذر، انفاق، خمس، صدقه و…؛
ـ تشويق روح ابتكار و خلاقيت و سخت كوشي و خستگي ناپذيري در راه هدف.
[۱] . البته میدانیم که برای ارزیابی راه های مختلفی وجود دارد نظیر: ـ ارزیابی روزانه ـ ارزیابی اولیه ( از طریق مصاحبه صوتی، تصویری و یاکتبی با طرح سوالاتی نظیر: آیا تا به حال اردوگاه رفتهاید؟چند بار؟ کجا؟ چند روزه بود؟ به نظر شما بهترین برنامه اردویی کدام است؟و …) ـ ارزشیابی پایانی